Usenet 101 | Yeni Başlayanlar İçin Kılavuz

Evde kendime bir homelab kurunca Usenet dünyasıyla tanışma fırsatım oldu. Torrent'e kıyasla daha az bilindiği için olsa gerek hakkında bilgi sahibi olmak biraz vakit alıyor. Burada yeni başlayanlar için sağlayıcı seçimi, indexer kullanımı ve otomasyon araçları gibi gerekli işlemlerden bahsedeceğim.

1. Usenet Sağlayıcısı Seçimi

Doğru bir Usenet sağlayıcısı seçme, iyi bir deneyim için en önemli adım, çünkü bu sağlayıcılar size gerçek içeriğin barındığı Usenet sunucularına erişim sağlıyor.

Bazı kabul görmüş önerilen sağlayıcılar aşağıda bulunuyor:

• Eweka: Uzun tutma süreleri ve Avrupa sunucularıyla bilinir
• Frugal Usenet: İyi tutma süresi ile uygun fiyatlı planlar sunuyor ve kendi omurgasına (backbone) işletiyor
• NewsGroup Direct (Triple Play paketi): Supernews ve Vipernews'e erişime sahip, mükemmel kapsama sağlar
• Usenet.Farm: Kendi omurgasını işletiyor, benzersiz içerikler sunan bonus bir seçenek

Usenet kullanırken daha fazla kapsama ve seçenek için farklı omurgalar işleten birden fazla sağlayıcı kullanmak iyi bir deneyim için gerekli. Böylelikle, bir sağlayıcıda eksik olan bir içeriği diğer sunucuda bulup indirebiliyoruz.

Bazı sağlayıcılar aylık planlar yerine blok hesaplar sunuyor, örneğin süre sınırsız 5 TB blok gibi. Sürekli içerik indirme yapılmıyorsa bu yaklaşım iyi bir seçenek oluyor çünkü belirli bir veri sınırı için tek ödeme yaparak blok limiti tükenene kadar kullanılabiliyor. Bu yaklaşım, sık indirme yapmayanlar için veya ana hesaplar için yedek bir sağlayıcı olarak düşük maliyetli bir seçenek olabiliyor.

Bir sağlayıcı seçerken dikkat edilmesi gereken temel faktörler:

• Tutma süresi (retention): Dosyaların sunucularda ne kadar tutulduğunu belirtir (ne kadar uzun o kadar iyi)
• Bağlantı hızı: Alt yapımıza uygun hızların sağlanıp sağlanmadığı (Türkiye'deki internet altyapısı düşünülünce önemi azalıyor)
• Bağlantı sayısı: Aynı anda kaç bağlantı yapılabileceği; birden fazla simültane bağlantı indirme hızını iyileştirebilir
  • Yalnız hemen en yüksekte başlatılmamalı, çok bağlantı sayısı her zaman iyi olacağı anlamına gelmez. 10 dibi düşük bir sayıdan başlayarak kendinize göre artırılmalı ve hıza etkisi kontrol edilmeli.
• TLS/SSL şifreleme: Usenet etkinliğinizin özel ve güvenli olduğunu garantiler.
  • SSL/TLS kullanılırken VPN'e gerek kalmaz.

2. NZB Indexer (Dizin Oluşturucular)

NZB indexerlar Usenet içerisinde içerik bulmak için gerekli temel araçlardan biri. Usenet dünyasının arama motorları olarak düşünebiliriz. Usenet sunucularındaki içeriklerin bilgilerinin sağlandığı NZB dosyalarını bulundururlar. İndirme yöneticileri için yol gösterici olarak düşünülebilir; indexer NZB dosyasını sunar, indirme yöneticisi bu bilgiyle sunucuda neyi indireceğini bilir. Indexerlar sadece içerik bilgisini sunar, gerçek içerik sağlayıcılardan sağlanır. Google arama motoru gibi.

3. Usenet İndiriciler

Usenet indiricileri, Usenet sağlayıcılarından asıl indirme işlemlerini yapan programlardır. Bu işlemi daha önce bahsettiğimiz NZB dosyalarını işleyerek ve Usenet sağlayıcılarına bağlantı sağlayarak yapar. Torrent'e kıyasla pek fazla uygulama seçeneği bulamadım.

En popüler iki uygulama:

• SABnzbd (benim seçimim)
• NZBGet

İndiricinin hazırlanması:

1. Seçtiğiniz indiriciyi yükleyin
2. Usenet sağlayıcı(ları)nızın bilgilerini ayarlayın (sunucu adresi, port, kullanıcı adı, parola)
3. Güvenli indirme için SSL şifrelemeyi ayarlayın
4. Farklı içerik tipleri için indirme yollarını ayarlayın
5. İndirme hızlarını ve bağlantı sayılarını yapılandırın
6. NZB dosyaları kullanarak indirmeye başlayın

4. Otomasyon: *arr Uygulamaları

Gerekli olmasa da benim için en vazgeçilmez ve en keyif verici kısma geldik. Bu uygulamalar olmasa da Usenet'i kullanabilirsiniz ama bunlara sahip olmak Usenet deneyimini; indirmelerin basitleştirilmesi, içeriğin organize edilmesi gibi seçeneklerle bambaşka bir seviyeye getiriyor. Her *arr uygulaması içerik yönetiminin farklı kısımları otomatikleştirmek için hazırlanmış. Temel uygulamalar aşağıdaki gibi:

• Sonarr: TV dizilerini yönetmek için
  • Yeni sezon ve bölümleri takip eder
  • Eksik bölümleri otomatik olarak arar ve indirir
  • İndirilen içeriği isimlendirir ve medya kütüphanenizde organize eder
• Radarr: Filmleri yönetmek için
  • Sonarr ile aynı, fakat filmlere odaklanmıştır
  • Yeni yayınları takip eder ve otomatik olarak indirir veya mevcut yayını yüksek kaliteli seçenek ile değiştirir

*arr ailesindeki diğer yararlı uygulamalar:

• Prowlarr: Indexer yönetimini yapar
  • Tüm indexerların kontrolünü tek bir merkezden kontrol eder ve diğer *arr uygulamalarına sunar
  • Indexer ekleme ve güncelleme işlerini kolaylaştırır (diğer türlü her uygulamada tek tek ayarlamak gerekir)
• Lidarr: Müzik yönetimi için
  • Müzik kütüphanesi yönetimi ve indirmeleri otomatikleştirir
  • Müzik kütüphanesini daha kaliteli yayınlar ile yükseltebilir
• Bazarr: Altyazı yönetimi
  • Dizi/Film kütüphanenizdeki içerikleri tarayarak eksik altyazıları belirlediğiniz dillerde indirir
  • Altyazı optimizasyonları yapar, senkronize olmayan altyazıları otomatik düzeltebilir

4.1. Manuel Kullanım: Otomasyon Zorunlu Değil

Otomasyon Usenet deneyimini artırsa da kullanılmak zorunda değil. Basit bir yaklaşım ile Usenet'i aşağıdaki şekilde de kullanabilirsiniz:

1. NZB Indexerlarında içeriği arayın
2. İstediğiniz içeriğin NZB dosyasını indirin
3. İndirdiğiniz bu NZB dosyasını indirme yöneticinize (NZBGet or SABnzbd) manuel olarak ekleyin
4. İndirme işlemi tamamlandığında medya kütüphanenizde istediğiniz yere taşıyarak organize edin

Sık indirme yapmayanlar için bu yöntem içerikler üzerinde tam kontrol sağlar ve kurulumu daha az komplekstir. Yeni başlayanlar için de Usenet'i tanımak için uygun olabilir.

5. Güvenlik Konusu

Usenet yapınızı oluştururken kişisel verilerinizin ve ağınızın güvenliği en büyük önceliğiniz olmalı.

Bu hizmetleri doğrudan İnternet'e açmak; yetkisiz erişime, veri ihlallerine ve Usenet kurulumunuzun potansiyel kötüye kullanılmasına yol açabilir. Ayrıca içeriklerinizin dışarıdan erişilmesi durumunda Türkiye'de telif ihlaline de sebep olur.

Hizmetlerinize kesinlikle uzaktan erişime ihtiyacınız varsa, bu temel güvenlik yöntemlerini takip edin:

• VPN veya Reverse Proxy kullanın: Doğrudan bağlantı noktası iletmek yerine, ev ağınıza güvenli bir şekilde erişmek için bir VPN kullanın veya HTTPS şifreleme ve kimlik doğrulama ile ters bir proxy ayarlayın.
  • Tailscale, hizmetlere uzaktan erişmek için iyi ve kullanıcı dostu bir seçenektir. WireGuard protokollerini kullanan modern bir VPN, çeşitli cihazlarda kurulması ve kullanılmasını kolaylaştırır.
  • Tailscale, cihazlarınız arasında güvenli ve şifreli bir ağ oluşturur ve ev hizmetlerinizi herkese açık İnternet'e maruz bırakmadan herhangi bir yerden erişmenizi sağlar.
• Güçlü Bir Kimlik Doğrulama Ayarlayın: Hizmetlerinizi İnternet'e açmak zorundaysanız güvenli bir kimlik doğrulama sistemine sahip olduğunuzdan emin olun.
  • Uzun ve karmaşık şifreler kullanın
  • Mümkün olan her yerde iki aşamalı kimlik doğrulama (2FA) kullanın
  • Birden fazla hizmete erişimi yönetmek için tek bir oturum (SSO) çözümü kullanmayı düşünün
• Uygulamaları Güncel Tutun: En on güvenlik güncellemelerine sahip olduğunuzdan emin olmak için düzenli olarak indirme yöneticinizi, *arr uygulamalarını ve diğer uygulamalarınızı güncelleyin.
• HTTPS Kullanın: Eğer bir web arayüzü kuruyorsanız geçerli bir SSL sertifikasına sahip HTTPS ile trafiği şifreleyin.
• IP Beyaz Listelemeyi Uygulayın: Eğer mümkünse, erişimi sadece bildiğiniz IP adreslerine sağlayın ve diğerlerinin erişimini kısıtlayın.

Unutmayın, en güvenli yaklaşım bu hizmetlere yalnızca ev ağınızdan erişmektir. Uzaktan erişime ihtiyacınız varsa, bu hizmetleri İnternet'te ifşa etmek yerine ev ağınızdaki bir bilgisayara bağlanmak için bir VPN çözümü (Tailscale gibi) kullanın.

6. Özet

Aşağıda bu bileşenlerin birlikte nasıl çalıştığına özetleyerek bakalım:

1. Otomasyon araçları (örn. Sonarr, Radarr) yeni içerikleri veya kütüphanenizdeki eksik içerikleri takip eder.
2. İçerik mevcut olduğunda ya da gerektiğinde, bu otomasyon araçları API aracılığıyla Indexer'a istekte bulunur.
3. Indexer veri tabanını arar ve istenen içeriğin NZB dosyasını sunar.
4. Otomasyon aracı bu NZB dosyasını indirme yöneticisine (NZBGet veya SABnzbd) gönderir.
5. İndirme yöneticisi Usenet sağlayıcısına bağlanır ve NZB dosyasında belirtilen içerikleri indirmeye başlar.
6. İndirme tamamlandığında, indirme yöneticisi eğer varsa indirme sonrası işlemleri (örn. arşivden çıkarma, onarma) görevlerini gerçekleştirir.
7. Otomasyon aracı sonrasında indirilen içeriği medya kütüphanesinde organize eder; ismini değiştirir, doğru klasörlere taşır.
8. Son olarak medya sunucunuz (örn. Jellyfin, Emby, Plex) yeni dosyaları algılar ve akış için kullanılabilir hale getirir.

Etkili bir kurulum için ipuçları:

• Tüm *arr uygulamaları arasında indexerları yönetmek için Prowlarr kullanın
• En kaliteli içeriği elde ettiğinizden emin olmak için Sonarr ve Radarr'da kalite profillerini kurun
• Arşivden çıkarma, temizleme gibi görevleri otomatikleştirmek için indirme yöneticinizde indirme sonrası işlemleri ayarlayın
• Düzenli olarak uygulama güncellemelerinizi yapın

7. Sonuç

Bu temel kılavuz ile Usenet kullanımına sıkıntısız bir başlangıç yapabiliyor olmanız gerekir. Her uygulamanın kendine has detayları da var tabi, bunlara zamanla alışmak ve kendimize uygun seçenekleri bulmak gerekiyor.

Yukarıda anlatılan uygulamalar ve kendi kullandığım diğer uygulamaların da bulunduğu bir akış diyagramı ile yapıya son bir bakış yapalım: